fot. MNZP

Od najdawniejszych czasów ze Świętami # Wielkanocnymi kojarzone jest jajko, w tradycji chrześcijańskiej symbol nowego życia i zmartwychwstałego Chrystusa, w tradycji ludowej – symbol siły, płodności i miłości.

Najstarsze kraszanki powstawały w Mezopotamii. Znane były też w starożytnej Grecji i Rzymie. Jajko-pisanka, dla naszych przodków związane było z symbolem solarnym ucieleśniającym nowe życie, a chrześcijaństwo uzupełniło jeszcze o symbolikę wiary w zmartwychwstanie Chrystusa. Trudno ustalić moment, w którym pojawiły się pisanki, gdyż ich początki obrosły wieloma legendami. Jedna z nich mówi, że ten zwyczaj zawdzięczamy Marii Magdalenie, która płacząc przy grobie Jezusa zobaczyła anioła, który przekazał jej nowinę, że Chrystus zmartwychwstał. Uradowana, pobiegła do domu, a tam ujrzała wszystkie jaja zabarwione na czerwono. Gdy wyszła z nimi przed dom, napotkała apostołów i zaczęła je im rozdawać, głosząc wieść o zmartwychwstaniu Pana – w taki sposób pisanka stała się też prezentem wielkanocnym.

Kiedyś pisanki były podarunkiem, którym się wzajemnie obdarowywano. Dziewczęta wręczały barwne jajka chłopakom jako symbol miłości, gospodynie dawały dzieciom odwiedzającym domy z życzeniami wielkanocnymi, pisanki dostawał także ksiądz, przyjeżdzający święcić pokarmy w Wielką Sobotę. Przygotowywano bardzo dużo kolorowych jaj, by obdarować nimi rodzinę i znajomych oraz ozdobić świąteczny stół.

Na przestrzeni wieków pisanki pełniły wiele funkcji. Wierzono w życiodajną i dobroczynną ich moc. Stosowano pisanki w magii ochronnej i urodzaju. Ludzie wierzyli, że kto umyje się wodą, w której zostały ugotowane jajka wielkanocne, ten będzie zdrowy i urodziwy. Skorupki poświęconych jaj dosypywano do ziarna dla kur, by dobrze się niosły. Podczas pierwszego wiosennego wypędzenia bydła na pastwisko kładziono pisankę pod progiem obory, chroniąc wnętrze przed czarownicami. Skorupki jajek zakopywano pod drzewami owocowymi, co miało sprawić, że będą lepiej owocować.

Zdobienie jaj wielkanocnych w Polsce należy do najstarszych dziedzin twórczości ludowej, a najznamienitsze efekty tej pracy bywają gromadzone i prezentowane na muzealnych wystawach, znajdują się też w prywatnych kolekcjach. W Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej jest ciekawy zbiór pisanek, które zostały podarowane przez mieszkańców tego terenu. W Polsce niezwykle różnorodne pisanki można oglądać w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, a kolekcją pisanek z całego świata może poszczycić się Muzeum Pisanek w Kołomyi na Ukrainie.

Techniki zdobienia jajek było i jest wiele. Pisanki tradycyjnie wykonywano metodą batikową polegającą na nanoszeniu wzoru roztopionym woskiem przy pomocy małego lejka umocowanego na patyku i namaczaniu tak przygotowanego jajka w barwniku. Po ufarbowaniu ścierano wosk i otrzymywano jasny wzór. Innym sposobem jest skrobanie, czyli na wcześniej ufarbowanych jajkach wydrapuje się ornament używając do tego ostrych nożyków lub żyletek. Najprostszą formą dekoracji jest pomalowanie jaj na jeden kolor i wtedy powstają kraszanki. Farb dostarczała przyroda. Czerwony kolor otrzymuje się z dębowego wywaru, brązowy – łupin cebuli, zielony – pokrzywy. Dziś szuka się nowych technik dekorowania wielkanocnych pisanek, np. zdobienie cekinami i koralikami, oklejanie makaronem, metoda quilling polegająca na zwijaniu bardzo wąskich pasków papieru i oklejaniu tymi rulonikami jajek. Współcześnie wzory i techniki wykonania pisanek zależą od pomysłowości ich twórców.

Pisanki to małe dzieła sztuki, które przywołają wiosnę i bogactwo treści, jakie są w nich zawarte. Ozdobione jajko, które jest symbolem rodzącego się życia niech ubarwi stół wielkanocny i sprzyja tworzeniu świątecznej atmosfery.

Materiał: dr Małgorzata Dziura / MNZP

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Korzystanie ze środowiska

500PLN

Szkolenie okresowe dla pracodawców i osób kierujących pracownikami

189PLN

Zadaj pytanie

40PLN

Szkolenie z zakresu ochrony danych osobowych

79PLN

Budowa magazynów

Ochrona środowiska dla firm

od 50PLN

Szkolenie z pierwszej pomocy

49PLN

Fotoobraz na płótnie 50x70

121,00 zł PLN